Μετά την καταστροφή στη ΝΑ Ασία έσπευσαν τα μέσα ενημέρωσης να δώσουν τίτλους:"η φύση σκοτώνει", "η φύση εκδικείται", "το φονικό κύμα" κοκ.
Όμως η Φύση ούτε εκδικείται, ούτε σκοτώνει... απλά λειτουργεί. Η Φύση λειτουργεί χωρίς να έχει στο "νού" της τον άνθρωπο, δεν υπακούει στις ανοήτες υπερβολές μας.
Ίσως δεν έχουμε σκεφτεί όσο θα έπρεπε, ότι σταδιακά γινόμαστε θύματα του ίδιου του πολιτισμού μας, ο οποίος πολλές φορές φθάνει στα όρια της "ύβρεως". Το φαινόμενο του θερμοκηπίου, η μόλυνση των υδάτων, η διάσπαση της βιολογικής αλυσίδας, ο υπερκαταναλωτισμός και τόσα άλλα δεν είναι ενδείξεις ότι "ασελγούμε" στο σώμα της μητέρας φύσης; Δεν είναι ένδειξη της αλαζονείας του πολιτισμού μας, που στερείται κάθε ίχνος φυσιολατρείας;

Τι πιο λογικό από το να συμβαίνουν τέτοιες καταστροφές, όταν αψηφούμε βασικούς κανόνες της φύσης ;
Το ίδιο όμως δεν συμβαίνει με την αλόγιστη χρήση των υδρογονανθράκων;

Είναι μαθηματικά βέβαιο ότι η διόγκωση του φαινομένου του θερμοκηπίου θα επιφέρει δραματικές κλιματολογικές και γεωλογικές αλλαγές, εφ όσον η κατανάλωση αυτών των μορφών ενέργειας είναι μεγαλύτερη από ποτέ.
Τελικά, μάλλον ο άνθρωπος σκοτώνει τη φύση και συνεπώς τον εαυτό του...

Τέλος, θα πρέπει ίσως να αναρωτηθούμε σχετικά με τον όγκο των παραγόμενων αποβλήτων, με άλλα λόγια, σχετικά με τους κινδύνους που εγκυμονεί ο υπέρ- καταναλωτισμός μας στην κοινή κληρονομιά και το δικαίωμα διεκδίκησης που παίρνουμε από μόνοι μας, σχετικά με την κοινή κληρονομιά του πλανήτη και επομένως και με την προστασία του περιβάλλοντος.

Η καταστροφή του περιβάλλοντος είναι από τους βασικούς κινδύνους που οδηγούν τον άνθρωπο στη γενετική φθορά και στις τρομακτικές συνέπειες που απορρέουν από μια τέτοια πορεία.

Ο κόσμος βρίσκεται στο κατώφλι νέων μεγάλων ευκαιριών και προβλημάτων. Πολλοί κατανοούν ότι αυτές οι ευκαιρίες και τα προβλήματα είναι παγκόσμια και οδηγούν σε μεγάλες κοινωνικές αλλαγές. Ένας αυξανόμενος αριθμός ατόμων νιώθουν ότι κάτι πηγαίνει πολύ λάθος. Η Γη κλαίει, η ζωή κλαίει, αρκεί να μπορέσουμε να την ακούσουμε. Στην αρχή σιγανά, τώρα κλαίει δυνατότερα. Προσπαθήστε για μία στιγμή να ακούσετε, να νιώσετε τον πόνο. Ο κόσμος πεινά, αλλά υπάρχει αρκετή τροφή, ο κόσμος ζητεί εργασία, αλλά υπάρχει αρκετή που περιμένει να γίνει. Ζούμε σε ένα παράξενο κόσμο!

Όλες οι πολιτικές πρέπει να είναι συμβατές με το βιώσιμο περιβάλλον.

Η οικονομική ανάπτυξη σχετίζεται με την οικολογική βιωσιμότητα και προσπαθεί να προσφέρει μία πιο δίκαιη κατανομή ευκαιριών και προκλήσεων στον κόσμο.

Τα μεγάλα επιτεύγματα της ανθρωπότητας θεωρήθηκαν όλα μη πρακτικά στην εποχή τους, συμπεριλαμβανομένης και της δημοκρατίας. Ο ιδεαλισμός δεν είναι μόνο ρεαλιστικός για το μέλλον, αλλά είναι και απαραίτητος. Η συνύπαρξη πρέπει να αντικατασταθεί με τη συμβίωση. Πρέπει να αποκτήσουμε ένα πλαίσιο για ένα θετικό συνολικό παιγνίδι, όπου οι κοινωνίες θα συμπληρώνονται και θα συναγωνίζονται.

Τα περιβαλλοντικά εγκλήματα είναι εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Τα άτομα που είναι υπεύθυνα ή οι επικεφαλής των υπεύθυνων οργανισμών ή εταιρειών, θα είναι υπόλογα για τα περιβαλλοντικά εγκλήματα

Σήμερα φορολογούμε την εργασία και επιχορηγούμε την εξάντληση των αποθεμάτων, έτσι έχουμε ανεργία και πολλά απόβλητα.

Η βιωσιμότητα είναι μία μορφή ανάπτυξης η οποία ικανοποιεί τις τρέχουσες ανθρώπινες ανάγκες, χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τα αποθέματα, στα οποία βασίζονται οι μελλοντικές γενιές. Η βιωσιμότητα, που επικεντρώνεται μόνο στην ποιότητα της ανθρώπινης ζωής, είναι κάτι, για το οποίο αξίζει να αγωνιστούμε.

Ο διαχωρισμός του οικολογικού από το κοινωνικό και το ανθρώπινο περιβάλλον δεν μπορεί να οδηγήσει σε αποτελεσματικές λύσεις. Προς το παρόν προσπαθούμε να λύσουμε όλα τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά προβλήματά μας με την αύξηση της παραγωγής. Έχουμε αναπτύξει μία νοοτροπία, σύμφωνα με την οποία, ο ένας θέλει ό,τι έχει ο άλλος και το θέλει τώρα. Η απαίτηση για άμεση ικανοποίηση μας έχει κοστίσει πολύ. Δεν μπορούμε πλέον να ξεχωρίσουμε, τί είναι επείγον, από το τί είναι σημαντικό. Ασχολούμαστε διαρκώς με το επείγον ή μάλλον με την άποψή μας για το επείγον και όχι με το σημαντικό, το οποίο συχνά είναι μακροπρόθεσμο.

Όσο περισσότερο κανείς αυξάνει την παραγωγή, τόσο περισσότερα χρειάζεται για να την αυξήσει. Αυτό δημιουργεί μία ασταθή κατάσταση. Ο καταναλωτισμός και ο υπερκαταναλωτισμός είναι ένα σύμπτωμα, δεν είναι η ασθένεια.

Τη δεύτερη θέση κατέχουν οι Έλληνες ανάμεσα στους κατοίκους της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά την ποσότητα τροφίμων που πετούν, σύμφωνα με δημοσίευμα των Νέων, στα σκουπίδια τους.
Τα στοιχεία αυτά προέρχονται τόσο από την Green peace όσο και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Περιβάλλοντος.
Σύμφωνα με αυτά σε κάθε κιλό...ελληνικά σκουπίδια, τα 350 γραμμάρια ( σχεδόν το 1/3 ) είναι τρόφιμα, που πετιούνται παρ’ ότι θα μπορούσαν να καταναλωθούν.
"Πρωταθλητές" στην σπατάλη αναδεικνύονται πάντως οι Ιταλοί με 380 γραμμάρια ανά κιλό σκουπίδια.
Σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά στατιστικά στοιχεία, κάθε ελληνική οικογένεια θα γλίτωνε έως και 460 ευρώ το χρόνο εάν έκανε καλύτερη διαχείριση των τροφίμων - μειώνοντας έτσι τοις ποσότητες που καταλήγουν στα σκουπίδια.

"Έχουμε ξεφύγει πλέον κατά πολύ από το ότι θα ξαναφάμε το βράδυ το ίδιο φαγητό ή θα προσέξουμε τις αγορές ώστε να μη μας περισσέψουν τρόφιμα και τα πετάξουμε... και όλα αυτά παρά το γεγονός ότι παραπονούμαστε για την ακρίβεια και για ότι τα χρήματα για να περάσουμε το μήνα δε μας φθάνουν...ίσως είναι τελικά θέμα νοοτροπίας ή απλά υπερκαταναλωτισμός.

Ένας άλλος λόγος, κατά τον ίδιο, της αύξησης του όγκου των σκουπιδιών είναι το ότι ο σημερινός «πολιτισμένος» καταναλωτής πετάει στα σκουπίδια είδη ανακυκλώσιμα, μπαταρίες, αλουμίνια, σίδερα κ.α., ενώ θα μπορούσε να το αποφύγει, με αποτέλεσμα να μολύνεται και το περιβάλλον.

ΥΠΕΡΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ(ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΛΕΓΧΘΕΙ ΑΜΕΣΑ)
ΒΑΣΙΚΗ ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ
ΜΕΡΟΣ Ι. ΑΙΤΙΕΣ ΥΠΕΡΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΥ

Α) ΕΙΣΑΓΩΓΗ:

Ο ελληνικός πληθυσμός το 1993 είχε συμπεριφορά περίπου όπως 22 εκατομμύρια Έλληνες του 1970 από πλευράς ενεργειακής ρύπανσης και υποβάθμισης του περιβάλλοντος. Ανάλογα ισχύουν για την Βόρεια Αμερική, την Ιαπωνία και την Ευρώπη. Ένα μέρος του πληθυσμού της γης, 1,2 δισεκατομμύρια, κάθε μέρα ξεκινούν για τη συνέχιση της ίδιας διαδικασίας, της κατανάλωσης, που εκφράζεται με ένα σύστημα οικονομικών δεικτών, το ΑΕΠ. Τα υπόλοιπα 4,3 δισεκατομμύρια εν μέρει είναι καθ’ οδόν προς την ίδια κατεύθυνση και εν μέρει αγωνίζονται για την καθημερινή επιβίωση. Αυτοί που υπερακαταναλώνουν αλλοιώνουν άμεσα ή έμμεσα το περιβάλλον, και αυτοί που χρησιμοποιούν τα δάση και τα άλλα είδη για να επιβιώσουν στοιχειωδώς κάνουν ακριβώς το ίδιο. Και υπάρχουν 1,1 δισεκατομμύρια απολύτως φτωχών, που δεν έχουν επαρκή τροφή και νερό, και 3,3 δισεκατομμύρια ανθρώπων που αγωνίζονται να φθάσουν εμάς, τους υπόλοιπους καταναλωτές.

Β) ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ:

Ζούμε σήμερα σε ένα κόσμο συνεχώς αυξανόμενης κατανάλωσης παντοειδών αγαθών, ηλεκτρονικών, αυτοκινήτων ξυλείας, ύλης, ενέργειας, που λόγω των θερμοδυναμικών νόμων συνεπάγεται ρύπανση και εξάντληση των πόρων. Επειδή όμως τίποτα δεν είναι άπειρο, είναι σαφές ότι η κατανάλωση δεν μπορεί να αυξάνεται άνευ περιορισμών. Εκείνο που τώρα είναι βέβαιο είναι ότι ο φαύλος κύκλος της κατανάλωσης δεν τελειώνει, αφού δεν επιφέρει την ικανοποίηση και επιζητείται πάντα μεγαλύτερη στάθμη της. Όταν δεν είχαμε τηλεοράσεις, τηλέφωνα, και παρόμοια εργαλεία, υπήρχε πολύς ελεύθερος χρόνος για κοινωνικές συναντήσεις πάσης φύσεως και τη δημιουργία κάποιας αίσθησης ισορροπίας.

Τώρα έχουμε βίντεο, τηλεοράσεις, μηχανές fax, ακόμη υπολογιστές με τους οποίους κάποιοι από εμάς ανταλλάσσουμε μηνύματα και σύντομα θα κάνουμε τις διάφορες συναλλαγές μας. Και ο ελεύθερος χρόνος έγινε ελάχιστος και συνεχώς τρέχουμε. Οι μηχανές επέφεραν μεγάλη πυκνότητα στις δραστηριότητες, αφού τώρα μπορούμε να κάνουμε πολύ περισσότερα ανά μονάδα χρόνου σε σύγκριση με το παρελθόν. Ξεκινώντας από την αρχή ότι δεν μπορούμε να μείνουμε πίσω από τους άλλους, αποκτούμε ό,τι αποκτά ο πλησίον μας (αρχή καταναλωτικής μανίας), και η ασταθής διαδικασία της συγκέντρωσης περισσοτέρων εργαλείων, ύπαρξης λιγότερης ευτυχίας και συμπύκνωσης του χρόνου μας συνεχίζεται.

Τα υλικά αγαθά μας κατατάσσουν κοινωνικά και ικανοποιούν το εγώ. Η κοινωνική θέση του καθενός σε κάποιο βαθμό εξαρτάται από το είδος και το μέγεθος του αυτοκινήτου του, τα ρούχα που φοράει, που πρέπει να συμβαδίζουν με τη μόδα, τα φωτογραφικά η ηχητικά μηχανήματα που διαθέτει, το υλικό ( και όχι πνευματικό) επίπεδο των ανθρώπων με τους οποίους συγχρωτίζεται. Ατυχώς κάθε φορά που αποκτούμε κάτι, το συνηθίζουμε σε λίγο χρόνο και χρειαζόμαστε κι άλλη κατανάλωση

Αν θα μπορούσε να ψάξει κανείς για κάτι μόνιμο, αυτό βρίσκεται στους δεσμούς με τους συνανθρώπους, το φυσικό και βιολογικό περιβάλλον ( που δεν αγοράζονται με χρήμα. ).

Γ) ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΑΙΤΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ:

Η κατανάλωση δεν ορίζεται μόνο από τα εξωτικά καταναλωτικά αγαθά αλλά και από την τροφή και την ενέργεια που δαπανούμε. Ανήκουμε στην κοινωνία των κρεατοφάγων και άρα εκείνων που εμμέσως τρέφονται από πετρέλαιο.

Ένα κιλό βοδινού κρέατος, απαιτεί για την παραγωγή του 5 κιλά καλαμποκιού και άλλων καρπών, 3.000 λίτρα νερού και την ενέργεια 2 λίτρων βενζίνης για να παραχθεί η τροφή του ζώου. Για να τραφούν οι κρεατοφάγοι της γης απαιτείται το 40% της γεωργικής παραγωγής δημητριακών παγκοσμίως. Αλλά το κρέας είναι ένα μέρος των τροφικών μας επιδόσεων.

Τα τρόφιμα που συνήθως αγοράζουμε στις υπεραγορές απαιτούν ενέργεια για την παραγωγή, συσκευασία, μεταφορά, ψύξη, μαγείρεμα και, τέλος πλύσιμο συσκευών. Συνολικά 17% της παραγόμενης ενέργειας πηγαίνει σε αυτές τις διαδικασίες.

Τα κατεψυγμένα είδη απαιτούν 10 φορές το ποσό της ενέργειας που απαιτούν τα’ αντίστοιχα φρέσκα. Και η συσκευασία δημιουργεί σκουπίδια και η κατανάλωση ενέργειας καυσαέρια που, συν τοις άλλοις, επιτείνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Η ειρωνεία είναι ότι όλες αυτές οι διαδικασίες, η κατανάλωση ενέργειας χωρίς σωφροσύνη και τα διακοσμητικά υλικά συσκευασίας που εξυπηρετούν σκοπούς διαφήμισης, αντί να κάνουν την ζωή μας ευκολότερη, την δυσκολεύουν έντονα μακροχρόνια.

Η συνήθης διασκέδαση των Νεοελλήνων είναι η έξοδος σε ταβέρνα και μετά την παραγγελία υπερεπαρκούς στερεάς τροφής επακολουθεί η παραγγελία οινοπνευματωδών ποτών και αναψυκτικών.

Το νερό, όπως και σε κάθε άλλη ανεπτυγμένη χώρα, θεωρείται υποδεέστερο ποτό. Τα αναψυκτικά συχνά έρχονται σε κονσέρβες αλουμινίου η λευκοσιδήρου που απαιτούν μεγάλη κατανάλωση ενέργειας για την παραγωγή τους και συνήθως οι κονσέρβες καταλήγουν στα σκουπίδια. Το 1980 καταναλώθηκαν παγκοσμίως 23 δισεκατομμύρια λίτρα αναψυκτικών και το 1990 30 δισεκατομμύρια λίτρα.

Τον πρωτεύοντα ρόλο σε αυτή την κατανάλωση κατέχει η Coca –Cola, της οποίας ο διευθυντής είπε: «Όταν σκέφτομαι την Ινδονησία – μια χώρα στον Ισημερινό με 180 εκατομμύρια ανθρώπους που η μέση τους ηλικία είναι 18, και με τη μουσουλμανική απαγόρευση του οινοπνεύματος τότε νομίζω ότι ξέρω πως είναι ο παράδεισος». Αυτός ο παράδεισος επιδιώκεται καθημερινά σε όλα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, κυρίως στην τηλεόραση, όπου συνήθως γίνεται εκμετάλλευση των σεξουαλικώς απωθημένων των θεατών. Κατά κάποιον τρόπο υποβάλλεται στον θεατή η ιδέα ότι, αν πίνει το συγκεκριμένο αναψυκτικό, τότε, τότε θα μπορεί να έχει σχέσεις με εκρηκτικές γυναίκες και ο ίδιος να είναι νέος, αθλητικός και ερωτικά ελκυστικός.Αντίστοιχη είναι η υποβολή στις γυναίκες. Για την διακίνηση των αναψυκτικών χρησιμοποιούνται ετησίως 200 δισεκατομμύρια κονσέρβες, μπουκάλια και ποτήρια μιας χρήσης. Και άλλες ποσότητες ύλης και ενέργειας που ασκόπως γίνονται ρύπανση.

Η απόδοση στη χρήση ενέργειας ποικίλει σημαντικά από χώρα σε χώρα. Οι ανεπτυγμένες χώρες την σπαταλούν κατά κόρον, αλλά χρησιμοποιούν 40% λιγότερη ενέργεια για την παραγωγή των ίδιων αγαθών και υπηρεσιών από τις υπό ανάπτυξη χώρες. Οι υπό ανάπτυξη χώρες εξελίσσονται με παραδοσιακές σπατάλες τεχνολογίας, και η υποδομή τους είναι ενεργοβόρα. Στην Ινδία χρησιμοποιείται το διπλάσιο πετρέλαιο για την παραγωγή χημικών λιπασμάτων από ό,τι στην Αγγλία, και στο Μπαγκλαντές χάνεται το 40% της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας σε απώλειες των γραμμών και κλοπές. Ένα κινέζικο ηλεκτρικό ψυγείο χρησιμοποιεί 3,5 φορές την ενέργεια ενός ευρωπαϊκού.

Δ) ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ: ΚΑΤ’ ΕΞΟΧΗΝ ΤΟΜΕΑΣ ΣΠΑΤΑΛΗΣ

Τα ταξίδια μεγάλων αποστάσεων με αεροπλάνα απαιτούν 10 φορές την κατά κεφαλή ενέργεια αντιστοίχων ταξιδιών με τραίνο. Το αυτοκίνητο με έναν επιβάτη απαιτεί 1200 χιλιοθερμίδες ενέργειας ανά χιλιόμετρο, ενώ το λεωφορείο 580, το περπάτημα 60, και το ποδήλατο μόνο 20.

Υπάρχουν τώρα 450 εκατομμύρια αυτοκίνητα που προκαλούν 250.000 θανατηφόρα ατυχήματα ετησίως και μεγάλη ρύπανση στην ατμόσφαιρα. Η τιμωρία της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, του Λος Άντζελες και κάθε μεγάλης πόλης είναι το ιδιωτικό αυτοκίνητο.

Ένα σύνηθες αυτοκίνητο έχει 1000 κιλά μέταλλο, 100 κιλά πλαστικό και ό,τι η παραγωγή αυτών των υλικών συνεπάγεται σε τοξικά υλικά και άλλες μορφές ρύπανσης. Το αυτοκίνητο όμως αποτελεί μια ιδιόμορφη κατανάλωση. Δεν ρυπαίνει μόνο με την κατασκευή και τη λειτουργία, αλλά κυριολεκτικά γεμίζει τις πόλεις με την παρουσία του. Απαιτούνται τεράστιοι χώροι στάθμευσης και δρόμοι οι οποίοι είναι πάντα πλήρεις οχημάτων. Στην Αθήνα και τις περισσότερες ελληνικές πόλεις, τα ελάχιστα πεζοδρόμια που υπάρχουν έχουν αυθαίρετα μεταβληθεί σε χώρους στάθμευσης.

Έτσι βλέπει κανείς το παράδοξο οι δρόμοι να καταλαμβάνονται από τους πεζούς, ανάμεσα στους οποίους ελίσσονται οχήματα με κάθε γραφικότητα, και στα πεζοδρόμια να είναι σκαρφαλωμένα όσο οχήματα έτυχε να μην κινούνται.

Τελευταία κυκλοφορούν ευφυείς ιδέες επίλυσης του κυκλοφοριακού προβλήματος με ηλεκτρονικούς υπολογιστές και ειδικά τηλεπικοινωνιακά συστήματα. Τα αυτοκίνητα μπαίνουν στο δρόμο, όπου αυτόματα καθοδηγούνται σε διμοιρίες οχημάτων που κινούνται υπό τον έλεγχο υπολογιστών, σε ελάχιστες αποστάσεις μεταξύ τους, με σταθερή ταχύτητα. Έτσι υπάρχει αρκετά μεγάλη ταχύτητα σε μεγάλο αριθμό διμοιριών που περιέχουν οχήματα τοποθετημένα κοντά. Η όλη τεχνική είναι πειραματική, πολύπλοκη και αμφίβολης πρακτικής αξίας. Αντί για μεγάλες ιδέες υψηλής τεχνολογίας, ίσως θα ήταν χρησιμότερο να τεθεί το ίδιο το σύστημα μεταφορών υπό αμφισβήτηση. Οι δημόσιες συγκοινωνίες και η ύπαρξη ποδηλατοδρόμων μπορούν να επιλύσουν πολύ περισσότερα προβλήματα από ο,τι ακριβές ιδέες που μπορούν να εφαρμοστούν λίγο στη Νέα Υόρκη ή το Λος Άντζελες.

Σε κάθε αυτοκίνητο παγκοσμίως το 1970 αντιστοιχούσαν 18 άνθρωποι, το 1994 12, στην Ευρώπη 3 και στις ΗΠΑ 2. Παρά το υψηλό περιβαλλοντικό του κόστος, το αυτοκίνητο είναι το μεταφορικό μας πάθος. Ένας λόγος είναι ότι στην τιμή του περιλαμβάνεται μόνο το πλασματικά χαμηλό κόστος των υλικών και τίποτε σχετικό με τη ρύπανση που προκαλεί. Αν λαμβανόταν υπόψη η αέρια ρύπανση, το 13% της συμβολής του στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, το ότι η βιομηχανία μετάλλων είναι τρίτη στην παραγωγή τοξικών υλικών, η εξάντληση του πετρελαίου, οι καταστροφές από την όξινη βροχή και το κόστος των αναπνευστικών νοσημάτων, τότε είναι πιθανόν το φθηνότερο αυτοκίνητο να κόστιζε όσο μια Rolls –Royce,.

Ε) ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΜΑΝΙΑ

Η κατανάλωση υλικών ανήκει στο γενικότερο πλέγμα σπατάλης της ύλης. Το 1987 η Ιαπωνία είχε κατά κεφαλήν κατανάλωση 582 κιλών χάλυβα, ενώ το Μπαγκλαντές 5, κατά το 1989 η Ιαπωνία είχε κατά κεφαλή κατανάλωση χαρτιού 222 κιλών, και το Μπαγκλαντές ενός μόνο. Η σπατάλη της ύλης βρίσκει την αποκορύφωσή της στα είδη μιας χρήσης. Εκατομμύρια πάνες για μωρά που οι Έλληνες αδειάζουν ετησίως στους σκουπιδότοπους, 183 εκατομμύρια ξυράφια, 2,7 εκατομμύρια μπαταρίες, 140 εκατομμύρια κυβικά μέτρα αφρώδους πολυστερίνης για συσκευασία, και 7,5 εκατομμύρια συσκευές τηλεόρασης που οι αμερικανοί πετούν στο περιβάλλον, 5 εκατομμύρια συσκευές που κάθε χρόνο κλπ

Αν συνεχισθεί ο καταναλωτισμός, θα υπάρχει εργασία για λίγες δεκαετίες ακόμη σε ένα κόσμο αυξανόμενης ρύπανσης, δυστυχίας, εξαφάνισης των ειδών και προ πάντων αυξανόμενης πιθανότητας κατάρρευσης των οικοσυστημάτων. Το παρόν οικονομικό σύστημα δεν έχει τη φιλοσοφία της μονιμότητας. Οι οικονομολόγοι και πολιτικοί, που τονώνουν την αγορά για να υπάρχει καταναλωτισμός και εργασία, επιλύουν ένα μικρό πρόβλημα δημιουργώντας ένα ογκωδέστερο, εκείνο της αμφίβολης επιβίωσης της κοινωνίας. Εναπόκειται στις κυβερνήσεις και σ’ εμάς ατομικά να δημιουργήσουμε την εναλλακτική κοινωνία της φειδωλής κατανάλωσης, όπου οι αστέρες της τεχνολογίας και της επιστήμης δεν θα είναι οι εφευρέτες φωτογραφικών μηχανών μιας χρήσης, αλλά ειδών αναγκαίων με μακροβιότητα, ούτε εκείνοι που εγκαθιστούν έναν ακόμη πυρηνικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής, αλλά εκείνοι που βρίσκουν τρόπους εφαρμογής ήπιων μορφών ενέργειας, ούτε εκείνοι που συνθέτουν καλύτερα ένα χημικό λίπασμα, αλλά εκείνοι που εφαρμόζουν μεθόδους οργανικής καλλιέργειας με έμφαση στην εργασία και όχι στην ενέργεια. Και οι τομείς αυτοί μπορούν να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας. Η ανακύκληση είναι ένας τέτοιος τομέας. Ήδη στη Γερμανία από το 1995 οι βιομηχανίες υποχρεούται να ανακυκλώσουν τα περισσότερα υλικά που χρησιμοποιούν μαζί με άχρηστα αυτοκίνητα και συσκευές.

«Σημασία δεν έχει τι έχουμε εμείς για να ζήσουμε καλά, αλλά τι έχει ο γείτονάς μας σε σχέση με μας». Με την αρχή αυτή αρχίζει ο ανταγωνισμός για να αποκτήσουμε αγαθά, που δεν χρειαζόμαστε, αλλά για να καλύψουμε τον εγωισμό μας προκειμένου να έχουμε περισσότερα υλικά αγαθά από τον διπλανό μας.

Είναι καιρός να πάψουμε να συναρτάμε την ευτυχία μας και την επίλυση κάθε προβλήματος μ΄ ένα αντικείμενο. Η αγορά, της οποίας κεντρική έκφραση σήμερα είναι τα εμπορικά κέντρα, είναι ο χώρος όπου εκδηλώνουμε το σύγχρονο σύνδρομο του Μίδα. Εκείνος έλυνε τα προβλήματα επιβεβαίωσης και ευτυχίας μετατρέποντας ότι άγγιζε σε χρυσό. Εμείς επιλύουμε τα ίδια προβλήματα αποκτώντας ό,τι αγγίζει η βούλησή μας. Και οι δύο καταλήγουμε στην έλλειψη ικανοποίησης και τη δυστυχία. Εν τούτοις, ο βομβαρδισμός των διαφημίσεων μας κατευθύνει σ΄ αυτό το σύνδρομο. Αν θέλουμε να είμαστε ωραίοι, υγιείς, ελκυστικοί, δυνατοί, δακτυλοδεικτούμενοι, υπάρχει πάντα κάποιο αντικείμενο που πραγματοποιεί αυτή την επιθυμία.

Σήμερα έχουμε φθάσει να αγοράζουμε περιοδικά και εφημερίδες που περιέχουν διαφημίσεις με προσμίξεις άλλης ύλης. Τα προγράμματα της τηλεόρασης είναι σαφείς εκφραστές αυτού του φαινομένου. Ακόμη και οι ειδήσεις διακόπτονται για τις διαφημίσεις. Η κουλτούρα του σημερινού καταναλωτή από την Ελλάδα μέχρι την Ιαπωνία και από την Λωρίδα της Γάζας μέχρι τον Καναδά είναι ένα συνονθύλευμα Coca-Cola, αθλητικών παπουτσιών Reebok ή Nike, μπλουτζίν, χάρμπουκερ και ουίσκι.

ΣΤ) ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΜΕΙΩΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

Είναι δικό μας ζήτημα να ελαττώσουμε την κατανάλωση που επεκτείνεται σε τεράστιο φάσμα: σπατάλη ενέργειας, νερού, τροφής, μανιώδης συγκέντρωση εργαλείων, αντικειμένων, και συστημάτων της καταναλωτικής κοινωνίας. Είναι δικό μας ζήτημα να ζητήσουμε την ευτυχία εκεί που πράγματι μπορεί να υπάρχει, στην αρμονική επικοινωνία και συμβίωση με τους συνανθρώπους και το περιβάλλον. Γνωστά δράματα βαθύπλουτων που πέθαναν δυστυχείς, όπως του Χιούζ, του Αριστοτέλη και της Χριστίνας Ωνάση, δείχνουν ότι ο καταναλωτισμός επ’ ουδενί λόγω δεν αποτελεί ικανή συνθήκη ανθρώπινης ηρεμίας. Θα ήταν δύσκολο να διατυπώσει κανείς κάποια συνταγή ευτυχίας. Θα ήταν εύκολο να πει κανείς τι δεν επιτυγχάνει. Ο καπιταλισμός έχει δύο σημαντικά χαρακτηριστικά: δεν επιφέρει καμιά μακροχρόνια ικανοποίηση και, αν συνεχιστεί με τον παρόντα ρυθμό, θα οδηγήσει το περιβάλλον και την κοινωνία μας σε κρίση χωρίς ιστορικό προηγούμενο.

Ο πολίτης δεν πρέπει να αισθάνεται αδύναμος εμπρός στο μέγεθος του προβλήματος. Υπάρχουν πολλές δυνατότητες σε όλους μας. Χωρίς να μπορούμε να δώσουμε μια πλήρη συνταγή αντιμετώπισης του καταναλωτισμού, υπάρχει μια σειρά δράσεων που θα μπορούσαμε να αναλάβουμε στη καθημερινή μας ζωή, για να επιφέρουμε ο καθένας τη δική του μικρή βελτίωση στον πλανήτη μας, που σύντομα όμως είναι μεγάλη.

Ως το 2030 τα αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου θα έχουν αυξηθεί κατά 52% και οι τιμές του πετρελαίου θα ανέβουν κατακόρυφα, αν οι τρέχουσες τάσεις στη βιομηχανία ενέργειας συνεχιστούν, προειδοποιεί στη φετινή της έκθεση η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (IEA).

Οι απαιτήσεις σε ενέργεια, που αναμένεται να αυξηθούν κατά 50% αν συνεχιστούν οι σημερινές τάσεις, θα οδηγήσουν σε σίγουρη περιβαλλοντική καταστροφή

Το ατμοσφαιρικό διοξείδιο του άνθρακα, κύριο αέριο του θερμοκηπίου, αναμένεται να αυξηθεί κατά 52%, τη στιγμή που το Πρωτόκολλο του Κιότο προβλέπει για τις χώρες που συμμετέχουν μείωση κατά 5,2%, σε σχέση με το 1990, με χρονικό ορίζοντα το 2012.
Δεδομένου ότι οι ΗΠΑ, κύριος παραγωγός διοξειδίου του άνθρακα, έχουν αρνηθεί να εφαρμόσουν το Πρωτόκολλο, δεδομένου ότι οι συνδυασμένες εκπομπές των χωρών που το έχουν επικυρώσει αντιστοιχούν σε λιγότερο από το μισό της παγκόσμιας εκπομπή.

Η μελέτη που δημοσιεύεται στο Περιοδικό του Κλίματος (Journal of Climate) υποστηρίζει ότι εάν τα επικίνδυνα αέρια που παγιδεύουν τη θερμότητα συνεχίζουν να ελευθερώνονται με τον τρέχοντα ρυθμό, είναι πιθανό να οδηγήσει σε βαριές κλιματολογικές αλλαγές, που ο κόσμος θα δοκιμάσει στα επόμενα χρόνια. Αυτό που ενοχλεί ακόμα είναι ότι αυτές οι αλλαγές θα πραγματοποιηθούν με μια σπάνια γρήγορη ταχύτητα, που ποτέ πριν δεν υπήρχε στη φύση.
Η έρευνα τολμά να προβλέψει το κλίμα της Γης σε πολύ μεγάλο βάθος χρόνου (21ο, 22ο και 23ο αιώνα) και αναδεικνύει μια δραματική εικόνα για το μέλλον, εφόσον η ανθρωπότητα εμμένει στη χρήση των ορυκτών καυσίμων.
Η έρευνα χρησιμοποίησε ένα υπολογιστικό μοντέλο, που αντιγράφει πιστά την καιρική δομή καθώς επίσης το πέρασμα του άνθρακα που παγιδεύει τη θερμότητα στον αέρα με τη μορφή του διοξειδίου του άνθρακα, και έπειτα τη μεταφέρει πίσω στα εδάφη και τους ωκεανούς.

Ενώ οι πιο αρχικές μελέτες είχαν επιλέξει ένα μάλλον περιορισμένο χρονικό πλαίσιο για την έρευνα, εδώ η περίοδος της παρατήρησης αρχίζει πολύ πίσω, όπως από το 1870 και τελειώνει με την προσπάθεια να προβλεφθεί ο καιρός το 2300.
Σύμφωνα με το υπολογιστικό μοντέλο, που αντιγράφει όπως είπαμε τον καιρό, η περιεκτικότητα σε διοξείδιο του άνθρακα κατά το 2070 θα είναι δύο φορές τα προβιομηχανικά επίπεδα, τριπλασιάζεται το 2120, και είναι τέσσερις φορές του προβιομηχανικού επιπέδου το 2160.
Σήμερα το διοξείδιο του άνθρακα είναι 380 μέρη ανά εκατομμύριο, ενώ το 2300 αναμένεται σχεδόν να τετραπλασιαστεί και να ανέλθει σε 1.423 μέρη ανά εκατομμύριο. Και επειδή το διοξείδιο του άνθρακα καταλήγει τελικά στους ωκεανούς, αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα να γίνουν πιο όξινοι.
Έτσι, σύμφωνα με την έρευνα, μέχρι το έτος 2300 η θερμοκρασία στον πλανήτη θα ανέβει κατά 7,8 βαθμούς Kελσίου εάν δεν περιοριστεί η χρήση των ορυκτών καυσίμων. Οι πάγοι στους πόλους της Γης θα λιώσουν και θα εξαφανιστούν, κάτι που θα έχει ως αποτέλεσμα την άνοδο της στάθμης των ωκεανών κατά 7 μέτρα. Η δε θερμοκρασία στους πόλους αναμένεται να αυξηθεί περισσότερο από 25 βαθμούς Κελσίου.
Ο Kenneth Caldeira, ένας συντάκτης της μελέτης αυτής και ειδικός του κλίματος θεωρεί ότι εάν δεν γίνει τίποτα για να αντιμετωπίσει ο κόσμος αυτό το ζήτημα αμέσως, τότε η καταστροφή που θα προκληθεί στο μέλλον θα είναι ανεπανόρθωτη.
Τα πράγματα θα πάνε μόνο από το κακό στο χειρότερα και στο πιο χειρότερα, λέει ο Caldeira "εάν το μόνο που κάνουμε είναι να προσπαθούμε να προσαρμοστούμε."
Περαιτέρω, η έρευνα υπολογίζει ότι η χλωρίδα του εδάφους και τα όντα του νερού θα συνεχίσουν να απορροφούν το διοξείδιο του άνθρακα στο μέλλον, επίσης, και κατά συνέπεια το ποσό του στην ατμόσφαιρα θα είναι λιγότερο από το επιθυμητό. Οι πιθανότητες να συσσωρευτούν στην ατμόσφαιρα πρόσθετα αέρια του θερμοκηπίου, δεν έχουν αποκλειστεί.
Όπως αναφέρεται σε αρκετά προηγούμενα συμπεράσματα, η Αρκτική θα πρέπει να δεχτεί την ορμή αυτής της θέρμανσης με μέσες ετήσιες θερμοκρασίες, σε διάφορες περιοχές της αρκτικής Ρωσίας και της βόρειας Βόρειας Αμερικής, πάνω από 25 βαθμούς Κελσίου.
Ενώ οι θερμοκρασίες της Ανταρκτικής προβλέπετε να αυξηθούν έως το 2200.
Η Αλάσκα φαίνεται να είναι απαλλαγμένη από τα αειθαλή βόρεια δάση της στην προσομοίωση που γίνεται.
Το πιο επικίνδυνο εύρημα της μελέτης είναι ότι η αρκτική τούνδρα θα ελαττωθεί από το 8 τοις εκατό σε ένα μικροσκοπικό 1,8 τοις εκατό.
Μάλιστα, οι πιο δραστικές αλλαγές θα συμβούν κατά τη διάρκεια του 21ου αιώνα. Και οι πάγοι που καλύπτουν τη θάλασσα στους πόλους θα εξαφανιστούν σχεδόν παντελώς από το 2150 και μετά. Και κάτι τέτοιο, σε συνδυασμό με την άνοδο της θερμοκρασίας, θα έχει ως αποτέλεσμα την κάλυψη των πόλων με δάση.
Ο επικεφαλής της έρευνας, κάνει μια αυστηρή προειδοποίηση ότι οι καταστρεπτικές αντηχήσεις, που προκαλούνται λόγω των ανθρώπινων θανάσιμων πειραματισμών με τη φύση, θα είναι εμφανείς σε λιγότερα από 20-30 χρόνια, όπως προβλέπει το μοντέλο.
Συγχρόνως, μια άλλη μελέτη με τίτλο "H κλιματική αλλαγή στο μέλλον", που πραγματοποιήθηκε από την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, προβλέπεται ότι οι κλιματικές αλλαγές θα επιδράσουν στην εξάπλωση ασθενειών, όπως το άσθμα και η ελονοσία. Γιατί, η αύξηση της θερμοκρασίας θα αυξήσει τον πληθυσμό των κουνουπιών που μεταφέρουν ασθένειες όπως την ελονοσία και τον ιό του Δυτικού Nείλου, όταν τα κρούσματα της ελονοσίας έχουν τετραπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία.

Η θάλασσα έχει ανέβει με ένα μέσο ρυθμό 1.8 χιλιοστών ετησίως από το 1950, αλλά εάν κάποιος εξετάσει το μικρότερο χρονικό διάστημα από το 1993 ως το 2000, ο μέσος όρος είναι περισσότερος από 3.2 χιλιοστά ετησίως. Το μισό αυτής της αύξησης αποδίδεται στην τήξη του πάγου και την αυξανόμενη ροή παγετώνων στους πόλους, καθώς και στην διαστολή της θάλασσας, καθώς αυτή θερμαίνεται από τις αυξανόμενες παγκόσμιες θερμοκρασίες.

Σήμα κινδύνου εκπέμπει η Μεσόγειος. H ρύπανση από τα βιομηχανικά και αστικά απόβλητα αλλά και από τη γεωργία - λιπάσματα, φυτοφάρμακα - απειλεί ακτές και θάλασσες από την Ισπανία έως τον Λίβανο, ενώ η χώρα μας διεκδικεί τη 2η θέση στη σχετική μαύρη λίστα...

Σύμφωνα με την τελευταία Έκθεση - της 8ης Νοεμβρίου - της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος, ο κόλπος της Ελευσίνας παρουσιάζει υψηλές συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων, ο Σαρωνικός - παρά τη λειτουργία της Ψυττάλειας - εμφανίζει περιστασιακά προβλήματα ευτροφισμού και ο Αργολικός δέχεται μεγάλες ποσότητες νιτρικών από τις γεωργικές καλλιέργειες.
Βεβαίως, η Ελλάδα δεν είναι η μόνη μεσογειακή χώρα που αντιμετωπίζει προβλήματα, όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα. Ωστόσο, από τις ευρωπαϊκές μεσογειακές χώρες μόνο η Ιταλία την ξεπερνά σε σοβαρά προβλήματα θαλάσσιας ρύπανσης.
Για την Ελλάδα, οι επιστήμονες τονίζουν πως αν και η πλειονότητα των παράκτιων ελληνικών πόλεων διαθέτει βιολογικούς καθαρισμούς,( που συνήθως δεν λειτιυργούν) τα κύρια περιβαλλοντικά προβλήματα σε μερίδα των ακτών οφείλονται στην κακή επεξεργασία των υγρών αστικών και βιομηχανικών αποβλήτων και στις επικίνδυνες ουσίες που καταλήγουν στις θάλασσες από τη γεωργία - δηλαδή φυτοφάρμακα και λιπάσματα.
Έξι κόλποι - Σαρωνικός, Ελευσίνας, Θεσσαλονίκης, Αμβρακικός, Παγασητικός, Αργολικός - αλλά και οι ακτές δύο μεγαλουπόλεων, της Πάτρας και του Ηρακλείου, περιλαμβάνονται στην ελληνική... μαύρη λίστα των περιοχών που απειλούνται από τη ρύπανση.
Στην ακτή της Ελευσίνας παρατηρήθηκαν υψηλές συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων σε οστρακοειδή, ενώ ο Αργολικός κόλπος έχει μεγάλη παρουσία νιτρικών λόγω της αλόγιστης χρήσης λιπασμάτων και των υπερεντατικών καλλιεργειών στα χωράφια της περιοχής.
Αντίστοιχα στην Ιταλία, πολλές περιοχές εμφανίζουν σημαντικά προβλήματα ευτροφισμού, ενώ πολλά λιμάνια - όπως της Τεργέστης και της Αγκώνας - παρουσιάζουν μεγάλη ρύπανση από πετρελαϊκούς υδρογονάνθρακες λόγω της συχνής κίνησης πλοίων.

Στην Ισπανία, τα σημαντικότερα περιβαλλοντικά προβλήματα στις ακτές αποδίδονται στα υγρά αστικά και βιομηχανικά απόβλητα που φτάνουν εκεί μέσω των ποταμών.
Τοξικό φυτοπλαγκτόν σε πέντε περιοχές
ΑΝΗΣΥΧΗΤΙΚΑ είναι τα ευρήματα των ερευνητών σε ό,τι αφορά την εμφάνιση του τοξικού φυτοπλαγκτού στις ελληνικές θάλασσες και τις δηλητηριάσεις που προκαλεί σε οστρακοειδή αλλά και στους ανθρώπους που τα καταναλώνουν. Τουλάχιστον 5 περιοχές - ο κόλπος της Θεσσαλονίκης, ο Σαρωνικός, ο Στρυμονικός, ο Αργολικός, η περιοχή νότια της Εύβοιας - έχουν παρουσιάσει τοξικό φυτοπλαγκτόν. Μάλιστα, η Θεσσαλονίκη είναι μία από τις περιοχές όπου έχουν καταγραφεί επικίνδυνες τοξίνες στα οστρακοειδή.
Στον ίδιο αριθμό κυμαίνονται και αυτό αποδεικνύεται άλλωστε και από τα μολυσμένα με επικίνδυνες τοξίνες και βακτήρια οστρακοειδή που εξάγονται και εντοπίζονται από τις ευρωπαϊκές αρχές. Είναι ενδεικτικό ότι το 2004 περισσότερα από 15 δείγματα ελληνικών μολυσμένων οστρακοειδών βρέθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και περίπου στα ίδια τα φετινά.,

Προσωπικά πιστεύουμε, πως ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσουμε τα οικολογικά προβλήματα που προκαλέσαμε είναι η λογική και η σωστή χρήση της επιστήμης και της τεχνολογίας. Μόνο αν μάθουμε να σκεφτόμαστε λογικά θα μπορέσουμε να ζήσουμε αρμονικά με το περιβάλλον. Δυστυχώς η απληστία που εκφράζεται ως καπιταλισμός δεν είναι το μόνο αίτιο καταστροφής. Η ξεροκεφαλιά, η ματαιοδοξία, η βαρεμάρα, η μοιρολατρία, ο υπερκαταναλωτισμός και ο κοντόφθαλμος τρόπος ζωής μας καταστρέφει τον πλανήτη μας. Όμως όλο και περσότεροι άνθρωποι ευαισθητοποιούνται για τα οικολογικά ζητήματα. Μπορούμε να σώσουμε το περιβάλλον, αρκεί να το θέλουμε.